cd.
Księstwo Stodoran
Henryk I Ptasznik (876-936), ks. saski, który został obrany królem w 919 r. W 928 r. rozpoczął walkę ze Słowianami połabskimi. Księga „Dzieje saskie” podaje, że „Król Henryk znienacka napadł na Słowian podczas twardej zimy. Rozłożywszy się obozem na lodzie, wziął głodem, żelazem i mrozem gród zwany Brennaburg (Brandenburg).

Brandenburg, pierwotnie słowiańska Brenna, gród plemienia Stodoran, od 948 roku z przerwami siedziba biskupstwa. Gród w Brennie był stolicą osobnego i udzielnego księstwa słowiańskiego, które wcześniej od innych plemion słowiańskich przyjąwszy chrześcijaństwo, zdołało swój byt polityczny przedłużyć o kilkadziesiąt lat. Księciem , który pierwszy przyjął chrzest był Meinfryd, zamordowany w 1127 r. Następcą jego został Przybysław, który na chrzcie przyjął imię Henryk, a żona jego imię Petryssa. Po jego śmierci (1150 r.) doszło do walki o schedę po nim, gdyż nie miał dzieci. Ważną rolę odegrała przy tym jego żona Petryssa, która przez trzy dni nie ujawniała wiadomości o śmierci męża, czekając nadejścia wojsk Albrechta Niedźwiedzia (Przybysław był ojcem chrzestnym jego syna Ottona I, margrabiego Brandenburgii w latach 1170-1184), które bez żadnych trudności zajęły Brennę. Jaksa, nazwany polskim księciem, krewny Przybysława, gdy tylko dowiedział się o tym wszystkim, przybył niezwykle szybko pod wspomniany gród i zajął go, wspomagany przez liczne polskie wojska, licznych obrońcow pojmano i wywieziono do Polski. Wydaje się, że powyższe zdarzenia miały miejsce w 1153 r. Margrabia Albrecht nie dał jednak za wygraną i 11 czerwca 1157 r. po długim oblężeniu, posiłkowany przez arcybiskupa magdeburskiego Wichmana, odzyskał Brennę, nazywaną od tej pory Brandenburgiem, będącą teraz głównym ośrodkiem nowej marchii. Książę Przybysław założył w Brennie mennicę, w której wybijał srebrne monety.

Znane są 4 typy srebrnych monet Przybysława-Henryka, a mianowicie:
1. Książę siedzący na tronie i trzymający przed sobą chorągiew, koło niego litery tworzące razem HIEC (szczątki wyrazu Henricus). Rv. Książę siedzący w szyszaku i pancerzu z proporcem w ręce i tarczą przed sobą. W polu gwiazda i litera A.
2. Popiersie księcia wprost w hełmie i pancerzu, z mieczem i proporcem w ręku, w otoku napis: +HEIN BRAND-
Rv. Popiersie księżnej wprost z długimi włosami i płaszczu na ramionach. Obok niej z jednej strony gwiazda, z drugiej 4 kulki. W otoku +PETRISSA.
3. Książę na koniu jadący w lewo, z hełmem na głowie, z tarczą i proporcem w ręku. Z tyłu za nim gwiazda. W otoku napis odwrócony +SVCIRNEH (= HENRICVS). Rv. Popiersie duchownego w długiej szacie, w jednym ręku książka, druga ręka do błogosławieństwa wzniesiona. Nad książką gwiazda. W otoku napis: +BRANDBURH.
4. Książę na koniu jadący w prawo, w hełmie na głowie i z proporcem w ręku. W otoku napis odwrotny + SVCIRNEH. Rv. Budynek kościelny 3 nawowy od wschodu widziany z 3 absydami. W otoku napis, również odwrotny +GRVBEDNARB (=Brandeburg) (Marian Gumowski, „Zabytki mennicze książąt braniborskich z XII w. Poznań 1927).
W latach 1373-1415 wraz z Marchią Brandenburską księstwo dostało się pod panowaniem Królestwa Czech w granicach, których nosił czeską nazwę Branibor. W 1417 miasto utraciło stołeczny status na rzecz Berlina. Znacząco ucierpiało w trakcie wojny trzydziestoletniej. W 1715 doszło do połączenia Starego Miasta i Nowego Miasta. Od 1871 w granicach Niemiec. Od 1881 roku należał do rejencji rejencji poczdamskiej w prowincji Brandenburgia. W latach 1949–1990 leżał w granicach NRD.
Poczdam
Poczdam miasto we wschodnich Niemczech, położone nad Hawelą. Stolica i największe miasto kraju związkowego Brandenburgia, wchodzące w skład obszaru metropolitalnego Berlin-Brandenburg. Obszar na którym położony jest dzisiejszy Poczdam był zamieszkiwany prawdopodobnie od epoki brazu. We wczesnym średniowieczu tereny te były zasiedlane przez plemiona Słowian zachodnich. W VIII w. Stodoranie (niem. Hawelanie), posiadali na obszarze obecnej Brandenburgii 14 grodów, w tym w Poczdamie. Głównymi ich grodami były Hobla (Hoblin) i Brenna (niemieckie Havelberg i Brennaburg lub Brandenburg).
Pierwsza wzmianka źródłowa pochodzi z 3 lipca 993 z dokumentu cesarza Ottona III do opactwa w Quedlinburgu. Wymieniana jest tam osada nosząca nazwę Podstąpin (Poztupimi). Nazwa ta pochodzi zapewne od słów słowiańskich: „pod dubimi”, które oznaczać miały, iż osada leży wśród dębów. Do dnia dzisiejszego ta pierwotna nazwa zachowała się w języku dolnołużyckim i brzmi „Podstupim”.

Przeprowadzone badania archeologiczne w latach 1911/12 i 1921 wykazały, że gród był okrągły i o średnicy około 75 metrów. Ściana drewniano-ziemna została zbudowana w typowej dla Słowian konstrukcji rusztowej i konstrukcji pudełkowej. Szerokość ściany wskazuje ok. 3 m. Jednak pierwsze raporty dotyczące wykopów z lat 1911/12 pokazują, że konstrukcja ścian była znacznie szersza. Chaty w grodzie znajdowały się bezpośrednio na wewnętrznej ścianie grodu. W środku grodu nie było domów. Inna osada słowiańska leżała ok. 300 m na zachód od zamku bezpośrednio nad Haveluferem. Kolejne 150 m na zachodzie było miejscem pochówku
C.d.n.
Stanisław Bulza